Son.az AZƏRTAC-a istinadən Azərbaycan telekanallarının etibarlı mənbə kimi liderliyini qoruyub saxlaması ilə bağlı yazını təqdim edir.

İkinci Qarabağ müharibəsində əldə etdiyimiz möhtəşəm Qələbə həyatımızın digər sahələrində olduğu kimi, audiovizual sferanın inkişafına da əsaslı təsir göstərmişdir. Son beş ildə Azərbaycan teleməkanın inkişafı istiqamətində əsaslı addımlar atılmış, ilk növbədə onun qanunvericilik bazası yenidən formalaşdırılmışdır.

Əvvəlki illərdə televiziya və radio məkanı "Televiziya və radio yayımı haqqında" Qanun, Audiovizual Şurasının fəaliyyəti isə "Milli Televiziya və Radio Şurası haqqında Əsasnamə" ilə tənzimlənirdi. İnternet, sosial media sürətlə inkişaf etdiyi, bütün dünyada ənənəvi və yeni medianın inteqrasiya prosesi geniş vüsət aldığı halda, mövcud qanunvericilik 1998-1999-cu illərdən yaranmağa başlamış media subyektlərinin onlayn versiyalarının, əsasən 2005-2006-cı illərdən formalaşan onlayn media subyektlərinin fəaliyyətini tənzimləmir, onların statusunu tanımırdı. 2022-ci il fevralın 8-də qüvvəyə minmiş "Media haqqında" Qanun 1999-cu ildə qəbul edilmiş "Kütləvi informasiya vasitələri haqqında" Qanundan köklü şəkildə fərqlənir. Yeni Qanun ənənəvi media ilə yanaşı, onlayn media subyektlərinin də statusunu, hüquq və vəzifələrini müəyyən edir.

Bu dövrün yaddaqalan hadisələrindən biri də teleməkanımızda müasir standartlara cavab verən ölçü-reytinq sisteminin qurulması ilə bağlıdır.

2022-ci ilə qədər Azərbaycanda televiziya reytinqlərinin ölçülməsini beynəlxalq "AGB Nielson" şirkətinin nümayəndəliyi həyata keçirirdi. Auditoriyanın ölçülməsi, əsasən kabel televiziyasına abunəliyi olan 180 ailədə televiziyaya baxış fəaliyyətinin monitorinqi əsasında aparılırdı. Bu göstərici eyni əhali sayı olan ölkələr üçün tətbiq olunan məcburi minimum (400-500 ailə) göstəricidən xeyli aşağı olduğundan və texniki avadanlıqların müasir standartlara cavab verməməsi baxımından Azərbaycanda ölçmələrin keyfiyyətinə, kommunikasiyanın effektivliyinə mənfi təsir edir, eyni zamanda prosesdə müəyyən subyektiv yanaşma da gözə çarpırdı.

Xatırlatmaq yerinə düşər ki, respublikamızda televiziya reytinqlərinin ölçülməsi 2005-ci ildən etibarən aparılır. Etiraf etmək lazımdır ki, bu sistemin keyfiyyəti yüksək olmasa da, telekanallar piplmetrlə təchiz edilmiş 150 ailənin tələbinə cavab vermək məcburiyyətində qalmışdı. Beynəlxalq standartlara görə, Azərbaycan qədər əhalisi olan ölkələrdə keyfiyyətli teleölçmələr aparmaq üçün 800-1000 ailəni əhatə edən ölçmə paneli tələb olunur. 2022-ci ildən tanınmış "Kantar Media" şirkətinin texnoloji dəstəyi ilə ərsəyə gələn reytinq müəyyən etmə sistemi yerli operator "MARSA" tərəfindən həyata keçirilir. Hazırda 1000 ailədə ölçmə panelləri quraşdırılıb, ən müasir və keyfiyyətli texniki avadanlıqlarla daha şəffaf və dəqiq reytinq rəqəmləri əldə etmək mümkündür.

"MARSA"nın yanvar-aprel üzrə hesabatına görə, gün ərzində, ümumilikdə, televiziyaya baxan insanların orta sayı 5 milyon 789 mindir. Bu isə o deməkdir ki, ölkə əhalisinin 60,16 faizi hər gün televiziya kanallarına baxır.

Bəzən belə fikirlər səslənir ki, Azərbaycanda televiziya tamaşaçısı daha çox xarici telekanallara üstünlük verir. Amma telebaxış göstəriciləri bunun tam əksini göstərir - gün ərzində ortalama televiziyaya baxan 5 milyon 789 min insanın 60 faizdən çoxu - 5 milyon 87 min nəfəri məhz Azərbaycan kanallarına baxır. Ümumilikdə, 2025-ci ilin yanvar, fevral və mart aylarında telebaxış göstəriciləri aşağıdakı kimidir:

Məzmuna gəlincə, tamaşaçılar daha çox informasiya və siyasi verilişlərə maraq göstərir ki, bu da bir tərəfdən cəmiyyətin dünyada baş verən siyasi proseslərə marağını nümayiş etdirir, digər tərəfdən isə məhz televiziyanın bu kimi mühüm bir sahədə etibarlı mənbə kimi çıxış etdiyini göstərir.

2025-ci ilin yanvar, fevral və mart aylarında 11 televiziya kanalında məzmuna görə bölgü: