Uşaqları telefon və planşetlərdən uzaq tutmaq üçün nə etməliyik? Mütəxəssislərdən tövsiyyələr


Digərləri 28 Noy 2025 09:16:00 54 0

Uşaqları telefon və planşetlərdən uzaq tutmaq üçün nə etməliyik?  Mütəxəssislərdən tövsiyyələr

Texnologiyanın cəlbediciliyi getdikcə artdıqca uşaqların telefon və planşetlərə bağlılığı valideynlərin əsas narahatlıqlarından birinə çevrilib. Mütəxəssislər xəbərdarlıq edirlər ki, azyaşlıların uzun müddət ekran qarşısında qalması onların beyin inkişafına, sosial bacarıqlarına və emosional sağlamlığına ciddi təsir göstərir.

Buna görə də müasir psixoloqlar uşaqları ekranlardan birdəfəlik ayırmağın deyil, onlara alternativ, inkişaf etdirici məşğuliyyətlər təqdim etməyin daha effektiv olduğunu bildirirlər.

"Uşağa alternativ təqdim olunmadan ekran asılılığı aradan qalxmaz".

Uşaq psixologiyası və nevroinkişaf sahəsində tanınmış fransız psixiatr Dr. Serge Tisseron (uşaqlar və rəqəmsal media üzrə ekspert, "3-6-9-12 qaydası"nın müəllifi) bildirir ki, uşağa yetərincə sosial və yaradıcı stimul təqdim olunmadıqda, o, ekrana emosional asılılıq kimi bağlanır.

Tisseronun fikrincə: "Uşağa real oyun və qarşılıqlı əlaqə təklif olunmadan ekran vaxtını azaltmaq mümkün deyil. Uşaq mühitdə zəngin fəaliyyət tapdığı anda ekran ikinci plana keçir".

Eyni mövqeni amerikalı pediatr, uşaq inkişafı üzrə araşdırmaçı Dr. Jenny Radesky də dəstəkləyir. Radesky uzun illərdir ki, uşaqların media istifadəsi və beyin inkişafı üzərində araşdırmalar aparır:

"Əl-fəaliyyətli oyunlar, konstruksiya, kəs-yapışdır, rəsm, bloklarla qurma, beynin icraedici funksiyalarını inkişaf etdirir. Bu fəaliyyətlər ekranın təmin edə bilmədiyi diqqət, planlaşdırma və yaradıcılığı gücləndirir".

Böyük Britaniyanın "Royal College of Paediatrics and Child Health" təşkilatının ekran istifadəsi üzrə mütəxəssisi, uşaq həkimi Dr. Max Davie isə qeyd edir ki, açıq hava vaxtı və fiziki aktivlik uşaqların həm psixoloji, həm də duyğu sabitliyini artırır:

"Gündəlik ən azı bir saat açıq hava fəaliyyəti ekran asılılığının qarşısını almağın ən təsirli yollarından biridir. Hərəkət, sosial oyun və təbiətlə təmas uşağın beynini sakitləşdirir".

"Telefonu əlindən almaq yox, uşağa münasibəti dəyişmək lazımdır"

Mövzu ilə bağlı Son.az-a açıqlama verən psixoloq Sevda Əliyeva bildirir ki, uşaqlarda telefon və planşet asılılığının əsas səbəblərindən biri valideyn diqqətinin çatışmamasıdır.

Onun sözlərinə görə, ailədə ünsiyyət zəiflədikcə uşaq virtual məkana daha çox meyllənir və ekran maşınını "emosional boşluğu dolduran vasitə" kimi qəbul edir:

"Uşağın əlindən telefonu sərt şəkildə almaq problemi həll etmir. Əsas məsələ valideynlə övlad arasındakı münasibətin keyfiyyətini artırmaqdır. Uşaq diqqət, oyun və ünsiyyət aldıqda ekranlara maraq öz-özünə zəifləyir".


Xəbərə aid fotolar

Nə çuğundur, nə brokoli, nə də ispanaq: Dünyanın ən sağlam tərəvəzi açıqlandı like
  • 28 Noy 08:41  
Digərləri Nə çuğundur, nə brokoli, nə də ispanaq: Dünyanın ən sağlam tərəvəzi açıqlandı

Meyvə və tərəvəzlərlə bağlı aparılan araşdırmaya görə ən sağlam

arrow Ətraflı
Məşhur diyetoloqun tətbiq etdiyi 80/20 qaydası: “Bir günüm belə şirniyyatsız keçmir” like
  • 28 Noy 08:08  
Digərləri Məşhur diyetoloqun tətbiq etdiyi 80/20 qaydası: “Bir günüm belə şirniyyatsız keçmir”

ABŞ-li diyetoloq Maddi Paskuariello hər gün şirniyyat yesə də formada qalm

arrow Ətraflı
Batareya ömrünü ən azı 5 il azalda bilər  Diqqət like
  • 28 Noy 07:07  
Digərləri Batareya ömrünü ən azı 5 il azalda bilər Diqqət

Mütəxəssislər xəbərdarlıq edirlər ki, smartfonları gecə saat 12:00-05:

arrow Ətraflı
Beyin 32 yaşa qədər yeniyetmə dövründə qalırmış like
  • 28 Noy 06:06  
Digərləri Beyin 32 yaşa qədər yeniyetmə dövründə qalırmış

4 min nəfərin beyin hüceyrələri arasındakı əlaqələr araşdırılıb.

arrow Ətraflı
Gündə 4 fincan içmək qocalmanı yavaşladır like
  • 28 Noy 05:05  
Digərləri Gündə 4 fincan içmək qocalmanı yavaşladır

Norveçdə aparılan yeni araşdırma göstərir ki, gündə üç-dörd fincan q

arrow Ətraflı
Nəyisə almaq eşqinə düşəndə 24 saat gözləyin  Ekspertdən qızıl qayda like
  • 28 Noy 03:03  
Digərləri Nəyisə almaq eşqinə düşəndə 24 saat gözləyin Ekspertdən qızıl qayda

Artıq lazım olmayan geyim alışını dayandırmaq üçün ağıllı və planl

arrow Ətraflı
Uşaq olan evə televizor düşməndir  Nevroloq like
  • 28 Noy 02:02  
Digərləri Uşaq olan evə televizor düşməndir Nevroloq

Fon rejimində işləyən televizor uşaqlar üçün zərərlidir.

arrow Ətraflı
Kvant dünyası düşündüyümüzdən daha sərhədsiz imiş like
  • 28 Noy 01:01  
Digərləri Kvant dünyası düşündüyümüzdən daha sərhədsiz imiş

Alimlər kvant dünyanın düşündüyümüzdən daha qəribə olduğunu açıql

arrow Ətraflı
Liftlər niyə həmişə güzgülü olur?  səbəbi varmış like
  • 28 Noy 00:47  
Digərləri Liftlər niyə həmişə güzgülü olur? səbəbi varmış

Bu gün demək olar ki, bütün asansörlərdə gördüyümüz güzgülər əsli

arrow Ətraflı
Paltaruyanda qənaətli yuma sirləri: Ən çox edilən səhvlər like
  • 28 Noy 00:33  
Digərləri Paltaruyanda qənaətli yuma sirləri: Ən çox edilən səhvlər

Paltaryuyan maşın il ərzində yüzlərlə dəfə işləyir və bu həm enerji

arrow Ətraflı
Şabranda sürüşmə fəallaşıb, evlər təhlükə altındadır like
  • 28 Noy 00:19  
Digərləri Şabranda sürüşmə fəallaşıb, evlər təhlükə altındadır

Şabran şəhərində, Şabrançayın kənarında torpaq sürüşməsi təhlük�

arrow Ətraflı
“Qazandığımız təkərə gedir” like
  • 28 Noy 00:14  
Digərləri “Qazandığımız təkərə gedir”

Bakı Dairəvi yolunun "Sədərək" Ticarət Mərkəzi istiqamətində

arrow Ətraflı
Qonşuda hava kəskin dəyişir like
  • 28 Noy 00:12  
Digərləri Qonşuda hava kəskin dəyişir

Türkiyəni soyuq qış gözləyir. Tezliklə havanın temperaturu aşağı dü�

arrow Ətraflı
Yayım tarixi bəlli oldu like
  • 28 Noy 00:09  
Şou-biznes Yayım tarixi bəlli oldu

Show TV-nin yeni serialı "Rüya Gibi"nin yayımlanma tarixi açıqlan

arrow Ətraflı
Günün qoroskopu: İş və məsuliyyət tələb edən fəaliyyətlər uğur gətirəcək like
  • 28 Noy 00:01  
Digərləri Günün qoroskopu: İş və məsuliyyət tələb edən fəaliyyətlər uğur gətirəcək

Son.az 28 noyabr 2025-ci il üçün günün ulduz falını təqdim edir:

arrow Ətraflı