Lent.az-ın müsahibi tanınmış endokrinoloq Lalə Şamxalovadır.

Bu müsahibədə biz hormonal pozuntuların səbəblərindən tutmuş əlamətlərinə, fəsadlarından müalicə yollarına qədər bütün əsas məqamları öyrənəcəyik.

- Lalə xanım bugünkü söhbətimizdə hormonal pozuntu mövzusuna toxunmaq istərdik. İlk olaraq izah edərdinizmi, ümumiyyətlə hormonal disbalans (pozuntu) nədir?

- Əlbəttə. Hormonal pozuntu dedikdə, orqanizmdə hormonların lazımi miqdarda və tarazlıqda ifraz olunmaması nəzərdə tutulur. Yəni bu, bir və ya bir neçə hormonun az, çox və ya qeyri-effektiv şəkildə işləməsi deməkdir. Bu disbalans insanın yaşına, cinsinə, həyat tərzinə və konkret hansı vəzin təsirləndiyinə görə müxtəlif formalarda özünü büruzə verir.

- Maraqlıdır. Bəs bu pozuntunun qısa müddətdə hansı əlamətləri olur?

- Ən çox rast gəlinən əlamətlərdən biri əhval-ruhiyyənin dəyişməsidir. İnsanlar səbəbsiz yerə əsəbiləşir, narahat olur, bəzən depressiya əlamətləri göstərirlər. Bundan əlavə, hormonal pozuntular ani çəki dəyişikliyinə - həm kökəlməyə, həm də arıqlamaya səbəb ola bilər. Yuxusuzluq və ya gündüz özünü həddindən artıq yuxulu hiss etmək də çox rast gəlinən haldır. Həmçinin bəzi hallarda cinsi istəksizlik, tərləmədə dəyişiklik və dəridə problemlər, məsələn, sızanaqlar və ya quruluq müşahidə olunur.

- Bəs bu pozuntu uzun müddət davam edərsə, hansı ciddi fəsadlara yol aça bilər?

- Əgər hormonal balans pozuntusu müalicə olunmadan davam edərsə, ciddi fəsadlarla nəticələnə bilər. Məsələn, şəkərli diabetə səbəb ola bilər - bu, insulin hormonunun normal səviyyədə işləməməsi ilə əlaqədardır. Qalxanvari vəzin fəaliyyətində pozuntular - yəni hipertireoz (tənbəl zob) hormonal sistemin pozulması ilə bağlıdır. Sümüklərin zəifləməsi, yəni osteoporoz, sonsuzluq problemləri və hətta bəzi hallarda hipofiz və böyrəküstü vəzilərdə şişlərin əmələ gəlməsi də bu pozuntunun nəticəsi ola bilər. Məsələn, gəlin uzunmüddətli təsirlərdən danışaq. Əvvəlcə, şəkərli diabetə səbəb olur. Bu mədəaltı vəzin insulin hormonunun normadan az, çox və ya qeyri-effektiv ifrazı nəticəsində yaranır. İkinci, qalxanvari vəzin pozuntularına gətirib çıxarır. Bu əsasən, iki istiqamətdə təzahür edə bilər - hormonların artıqlığı (hipertireoz) və ya azlığı (hipotireoz). Üçüncü, osteoporoz dərdi. Kalsium və vitamin balansının pozulması nəticəsində sümüklərin zəifləməsi ilə müşahidə olunur. Dördüncü, sonsuzluq, həm kişi, həm də qadın sonsuzluğu hormonal balanssızlıqla əlaqəli ola bilər. Beşinci, hipofiz və böyrəküstü vəz adenomalarıdır. Prolaktin, kortizol, ACTH (adrenokortikotrop hormon) kimi hormonların disbalansı nəticəsində yaranan pozuntular müxtəlif xəstəliklərə səbəb ola bilər.