Son.az axar.az-a istinadən bildirir ki, İran XİN sözçüsü Nasir Kənani bu mövzuda İran səfirinin Azərbaycan XİN-ə çağırılmasını "xoş olmayan niyyət" kimi xarakterizə edib. Deyib ki, İranın hərbi təyyarəsi respublika ərazisində olub, uçuş Azərbaycan sərhədindən lazımi məsafədə həyata keçirilib, rəsmi Tehran Bakının bu addımını xoş niyyət hesab edə bilməz!

İran XİN sözçüsünün cavabında konkret arqument yoxdur: Azərbaycan İran qırıcısının sərhədin 3-5 km-liyində, bəzi hallarda isə düz sərhəd xətti üzərindən, həm də tam 42 dəqiqə fasiləsiz olaraq uçduğunu elan edib. İran isə öz qırıcısının hansı trayektoriya ilə, neçə dəqiqə, hansı məsafələrdə uçduğuna ümumiyyətlə toxunmayıb.

Digər tərəfdən, Azərbaycan XİN və MN İran qırıcısının sərhədi pozduğunu deməyib, sadəcə dünya praktikasında sərhədə "təhlükəli dərəcədə yaxınlaşmaq" deyilən bir anlayış var. Məsələn, ölkənin hava sərhədinə müəyyən qədər yaxınlaşma halında istənilən dövlət hava həyəcanı verir, Hava Hücumundan Müdafiə qüvvələrini aktivləşdirir, qırıcılarını havaya qaldırır və sərhədə yaxınlaşan yad hərbi təyyarənin geri qayıtmasını tələb edir.

Nasir Kənani bildirir ki, əgər bu, xoş niyyətə əsaslansaydı, o zaman İran səfirliyinə və hərbi attaşemizə sualla müraciət etmək olardı, fikir mübadiləsi aparılar və anlaşılmazlıq aradan qaldırılardı, Azərbaycan hökumətinin səfiri çağırmasını xoş niyyətli hərəkət kimi qiymətləndirə bilmərik.

Azərbaycan "xoş niyyətli olmayan" münasibət sərgiləsəydi, mütləq qırıcılarını qaldırardı, çünki İran təyyarəsi nəinki sərhədimizə təhlükəli səviyyədə yaxınlaşıb, hətta tam sərhədimizin üstü ilə uçub - həm də çox uzun müddət, 42 dəqiqə. Azərbaycanın elə səfiri çağırması, ondan izahat tələb etməsi xoş niyyətin sübutudur: əks halda BMT TŞ-yə müraciət edər, İranın bu təcavüzkar cəhdinin beynəlxalq miqyasda müzakirəsini qaldırar, əlavə tədbirlərin görülməsi üçün addımlar atılmasına nail olardı.

Səfirin XİN-ə dəvət edilməsi və belə hərəkətlərin təkrar olunmasının yolverilməzliyini açıqlaması faktiki olaraq Azərbaycanın İranla hər hansı qarşıdurmaya getmək istəməməsinin, ancaq öz sərhədlərini qorumaq üçün bütün addımlara hazır olmasının sübutudur.

Halbuki İranın Azərbaycana qarşı necə sərhədpozma təcrübəsi olduğunu 2001-ci il olaylarından yaxşı bilirik. 2001-ci ilin iyul-avqust aylarında İran qırıcıları 8 dəfə hava sərhədimizi pozmuşdu, hətta Bakının 100 km-liyinə qədər gəlmişdilər, Salyan, Neftçala üzərində lap alçaqdan alçaqcasına uçuş həyata keçirmişdilər. 2007-ci ildə isə Əhmedinejat İranın şimalına səfər edərkən onu müşayiət edən helikopterlər Azərbaycan sərhədini kütləvi şəkildə pozmaları ilə yadda qalmışdılar.

İran bu sərhədpozmalara görə bircə dəfə də olsun, Azərbaycandan üzr istəyibmi? Qəsdən sərhəd pozmaları həyata keçirən İran nə vaxt diplomatik müraciətlərə reaksiya verib?

Bütün dünyada qəbul edilən qaydalar var: dövlətin sərhədinə yalnız bəlli məsafəyə qədər yaxınlaşmaq və orada uçuş həyata keçirmək olar. Yaxın məsafədə aparılan uçuşlar haqda isə qonşu ölkə mütləq əvvəlcədən məlumatlandırılmalıdır.

İran hər iki qaydanı pozub: sərhədə təhlükəli dərəcədə yaxınlaşmayıb, məhz sərhədin üzərində, Tehranın sevdiyi sözlərlə desək, "qırmızı xəttin" üstüylə uçub və bu barədə Azərbaycanı əvvəlcədən məlumatlandırmayıb.

"Tehran Bakı ilə konstruktiv qarşılıqlı fəaliyyətə ümid edir. Biz bu kimi məsələlərin ixtisaslaşmış strukturlar çərçivəsində qaldırılacağını və həllini gözləyirik. Mübahisəli məsələlərin mətbuatda və tribunalardan səsləndirilməsi onların həllinə kömək etmir və xoşməramlılıq əlaməti deyil" - Nasir Kənani qeyd edib.

Tehrandakı səfirliyimizə hücum edən terrorçunun polis tərəfindən necə himayə edildiyi görüntülərini, sərhədi pozan İran hərbçilərinin 44 günlük savaşda hücum edən Azərbaycan Ordusunun qarşısını kəsib, 1 sutka "danışıqlar aparmaqla" ermənilərin toparlanmasının qayğısına niyə qalmasının, müharibədən dərhal sonra sərhəddə iki dəfə ardıcıl irimiqyaslı təlimin hansı səbəbdən keçməsinin, Araz çayının üzərindən necə keçəcəyi görüntüsünün, Qafanda, Azərbaycanla sərhədin bir neçə kilometrliyində tələsik konsulluq qurmasının, 10 noyabr 2020-ci il bəyanatına uyğun Zəngəzur dəhlizinin açılmasına qarşı dirəniş göstərməsinin və bu dəhlizə imkan verməməsinin - yəni özünə aid olmayan işlərə burun soxmasının, Azərbaycana səpələdiyi agentura şəbəkəsinin, "Kərimə dövlət" yaratmaq üçün ölkəmizdə dağıdıcı fəaliyyət göstərməsinin və ən nəhayət, "Türkiyə" qəzetinin yazdığı 4 min terrorçunu Qarabağa yerləşdirmək hazırlığına başlamasının, Ermənistana raketləri və dronları bağışlamasının, iranlı mütəxəssislərin Xankəndiyə gəlməsinin, separatçılara qanunsuz olaraq yanacaq daşımasının... - yəni son iki ildəki düşmən fəaliyyətinin izahını haçan verdi ki, indi də qurumlararası müzakirələrlə "anlaşılmazlığın" aradan qaldırılması lazım gəldiyini təklif edir.

"Anlaşılmazlıq", "mübahisəli məsələlərin" fikir mübadiləsi ilə aradan qaldırılmalı olduğunu iddia edən İran niyə bu "anlaşılmazlıq" və "mübahisəli məsələlər" yarandığına aydınlıq gətirmir? İran qırıcısı niyə düz sərhədimiz üzərində uçmalıdır ki, anlaşılmazlıq da yaransın?

"Anlaşılmazlıq" yaradıb, sonra müzakirəyə açıq olduğunu göstərmək riyakarlıqdır; Ermənistanı silahlandırıb, onu Azərbaycan qarşısında götürdüyü öhdəlikləri yerinə yetirmək əvəzinə müharibəyə sövq etmək düşmənçilikdir; vaxtaşırı Azərbaycanla hədə dilində və Azərbaycan torpaqlarına iddia bəyanatları vermək təcavüzkarlıqdır!

İranın müsəlman ölkəsi Azərbaycana qarşı düşmənçilik siyasətini açıq müstəviyə keçirib, daha da aqressivləşməsi isə olduqca təhlükəli oyundur.