Son.az "Baku Network"da dərc olunmuş məqaləni təqdim edir:

Diplomatik dəhlizlərdə artıq zarafatla deyirlər: Avropanın köhnə, sadiq mühərriki yenidən işə düşübsə, bu dəfə fransız benzini və alman transmissiyası ilə. O arada Paris və Berlin kabinetlərində bir-birini başa düşməkdən doğan aydın bir uğultu eşidilir. Sözün əsl mənasında - bal ayıdır. Hələ ki bir neçə həftə davam etsə də, Avropa nəfəsini içində tutub gözləyir: görəsən, bu harmoniya nə qədər sürəcək?

Jestlər diplomatiyası və ilk öpüş

Hər şeyi, adətən olduğu kimi, ilk jest həll etdi: Mers ilk xarici səfəri üçün Parisə üz tutdu. Bu sadəcə protokol deyil - bu, strateji zərurətdən doğan sevgi məktubudur. O, sadəcə "Salam" deməyə gəlməmişdi, deməyə gəlmişdi: "Mən Şolts deyiləm".

Makron üçün, alman kanslerlərindən bezmiş bir lider üçün - bu, əsl ifşa idi. Makron uzun illərdir Berlində sadəcə dinləyən deyil, cavab verən bir müttəfiq axtarırdı. "Ümid edirik ki, avropasevər Makron nəhayət Almaniyada qarşılıq tapdı," - fransız diplomat acı ironiya ilə qeyd edir.

Doğrudan da: aralarında kimya var. Amma sual budur: bu kimya sırf laboratoriya şəraitində olan kimyadırmı?

Almaniyanın Fransanın müdafiə fanfarlarına verdiyi cavab - hadisədir. Hərbi büdcəni artırmaq naminə "borc əyləcindən" imtina edən Almaniya - Paris üçün demək olar ki, pasifizm əjdahasını məğlub edən müqəddəs Georginin möcüzəsidir. Və qəribə də olsa, Tramp bu müttəfiqliyi hərəkətə gətirən xarici qıcıqlandırıcı oldu. Onun tarifləri və NATO barədə qeyri-müəyyən eyhamları Berlinə etiraf etdirdi: Amerika hər zaman "ata yurdu" deyil.

Bu gün Mers Avropanın ABŞ-dan müstəqilliyi barədə elə açıq danışır ki, de Qoll ayaq üstə alqışlayardı. Strateji muxtariyyət ideyaları ilə neçə müddətdir yaşayan Makron nəhayət qarşısında sadəcə səfər yoldaşı yox, bəlkə də müəllif-ortağını tapdı.

Müdafiə sistemlərinin inteqrasiyası, silah istehsalında əməkdaşlıq və nəhayət - FCAS və MGCS kimi (qırıcılar, tanklar - köhnə Avropanın klassikaları) layihələrin dirçəldilməsi - bütün bunlar sanki toyqabağı müqavilədir. Hər iki tərəf burada yalnız sədaqət deyil, birgə investisiyaya da söz verir.

Lakin tikanlar da var

Almaniya hələ də ABŞ və İsraillə flört edir, onlardan HHM sistemləri alır. Fransa isə narazıdır: "Yenə də başqa bir toyun gəlininin tərəfindəsiniz".

Burada artıq yeni səhnə başlayır. Makron - atom enerjisinin sabitliyinə pərəstiş edən, Berlin isə - "yaşılların" xəyallarına aşiq. Amma Mers, Parisin sevincinə səbəb olaraq, enerji sahəsində o qədər də romantik deyil. Əgər atom enerji "centlmen" kimi davranarsa, o da "yaşıl kluba" qəbul edilə bilər.

Amma hidrogenlə bağlı mübahisələr səngimir. Fransa H2Med boru xəttini yubadır, Almaniya isə əsəbiləşir: çünki bu boruda yalnız megavattlar deyil, həm də Ruhrun sənaye ürəyi üçün vacib olan biznes etimadı yatır.

MƏRKOSUR məsələsinə gəldikdə isə, ehtiraslar qaynayır. İxraca aşiq olan Almaniya Latın Amerikasında yeni bazarlar axtarır. Amma fermerlərinə vurğun olan Fransa, onları ucuz Braziliya əti ilə qurban verməyə hazır deyil.

Mers israr edir: ticarət bizim oksigenimizdir. Makron hələ tərəddüd edir, amma artıq səsində tərəddüd notları sezilir. Əgər Fransanın lideri sonda güzəştə getsə, bu, Fransa üçün sadəcə diplomatik öpüş yox, həm də siyasi intiharın dadını verəcək.

Fransa yenidən Avropa üzrə birgə borclanma sxeminə çağırır. Makron "Avropa iqtisadiyyatını xilas etmək üçün maliyyə elektroşoku"ndan danışır. O tələb edir ki, Aİ bürokratiya divanından qalxsın və nəhayət, geosiyasi oyunçu kimi hərəkət etməyə başlasın - yoxsa sadəcə mühasibat klubu kimi qala bilər. Bu ideyanın həmmüəllifi kimi Makron Mersin adını görmək istəyir.

Amma hər şey bu qədər sadə deyil: Alman iqtisadi "əxlaqı" roman deyil, bu - bir dindir. Və Mers artıq "borc əyləcini" yumşaltmaqla müəyyən "kafir" güzəştlərə getsə də, fiskal təmizlik ideologiyasından tam imtina edə bilməz. Bu, həm partiya daxilindəki tarazlıq, həm də ictimai rəy baxımından çox təhlükəlidir.

Qazanmağa, borclanmamağa alışmış Berlin, Makronun ideyalarına o cür baxır ki, sanki mühasib büdcəni şeirlə yazmaq təklif edən bir şairə baxır. Ona görə də Mers düşünəcəyinə söz verir... Amma yalnız Brüssel normal qaydada silah almağı, müqavilələri aylarla gecikdirmədən icra etməyi öyrəndikdən sonra.

Transatlantik üçbucaq: Paris, Berlin və... Vaşinqton

Fransa çoxdan Vaşinqtonun kölgəsindən çıxmaq arzusundadır. Almaniya isə, əksinə, o kölgədə gizlənməyə üstünlük verib. Makron həmişə şübhələnib ki, Berlinlə hər dəfə danışanda - üçüncü qulaq xəttin o başında Dövlət Departamentinə məxsusdur.

Amma Donald Trampın qayıdışı ilə - və onun Avropanı prioritet saymadığını bir neçə dəfə açıq göstərməsi ilə - hətta Berlin də başa düşdü: artıq Amerika teleprompterindən istifadə etmədən danışmağı öyrənmək vaxtıdır. Makron üçün bu - fürsətdir. Mers üçün isə - zərurət.

Buna baxmayaraq, bu gün eyni fincandan qəhvə içsələr də, masada üç fincan var. Vaşinqtonun kölgəsi hələ çəkilməyib. Fransa ilə Almaniyanın "tango"su hələ də yarımçıq qala bilər - əgər kimsə "bir addım geri" əmrini versə.

Əgər Fransa və Almaniyanın "yenidən yükləmə" üçün bir şansı varsa, bu şansın adı Avropa İttifaqının islahatı ola bilər. Bu səviyyədə - yəni qurumlar səviyyəsində - Makron və Mers artıq dost yox, uzun illərdir bir-birinə dözməyə çalışan köhnə qonşular kimidirlər. İndi isə onlar eyni mənzildə yaşamağa məcburdurlar.

Makron daha güclü, mərkəzləşdirilmiş, ABŞ və Çinlə yalnız hüquqi normalar deyil, həm də "əzələlər" səviyyəsində rəqabət apara bilən bir Avropa xəyal edir. Onun təklifləri sırasında yekdillik prinsipinin ləğvi, səlahiyyətlərin Avropa Komissiyasına ötürülməsi, müstəqil müdafiə və texnoloji strukturların yaradılması var. Bu - Avropanın grande dame obrazında, qərarlı və əzəmətli görünməsidir.

Mers isə - alman kompromis və ehtiyat məktəbinin yetirməsi - çox güclü Brüsseldən qorxur. Avropa ideyasına inanmadığı üçün yox, federallığa inandığı üçün. Onun Avropası daha çox bir pansiyon parlamentinə bənzəyir: burada hərənin öz terlikləri, öz gündəliyi var, amma ümumi bir bağ da mövcuddur.

Burada sual doğur: ortaq ev necə qurulsun, əgər biri qəsr istəyirsə, digəri isə hər kəsin ayrıca girişi olan bağ evi?

Bu mənada Makron-Mers tandemi təkcə iki liderin ittifaqı deyil - bu, Avropanın aynasıdır. Onların hər birində qitənin dağınıq narahatlığı təcəssüm olunur: Fransada - tək qalmaq qorxusu, Almaniyada - gələcəyinə nəzarəti itirmək fobiyası.

Bu yaxınlaşma - strateji terapiyadır. Onlar bir-birlərini köhnə travmalardan sağaltmağa çalışırlar: Fransa - nüfuz itkisi travmasından, Almaniya - məcburi məsuliyyət obsesiyasından. Amma istənilən terapiya kimi, bu proses də ağrılı olacaq. Xüsusilə də köhnə hesablar yenidən gündəmə gəlsə: məsələn, sanksiyalar, miqrasiya və ya Aİ-nin Şərqə doğru genişlənməsi kimi məsələlərdə.

Mətbəxin incə diplomatiyası

Fransız siyasətində tez-tez belə deyilir: les grandes décisions se prennent à table - böyük qərarlar masa arxasında qəbul olunur. Məhz buna görə də, zahirən əhəmiyyətsiz görünən detallar - həyati əhəmiyyət daşıyır. Görüş masasında hansı su var, naharda hansı şərab təqdim olunur, sammitin dəhlizlərində hansı musiqi səslənir - bütün bunlar siyasi oyunun bir hissəsidir.

Mersin ilk xarici səfərini Parisə, yox Polşa və ya Brüsselə etməsi - istənilən "Oda sevincə" musiqisinin notundan daha yüksək səslənir. Və Makronun onu Yelisey sarayının adidən-adisiz mərtəbələrində yox, məhz Versalda qəbul etməsi - artıq flört mərhələsini keçib romantik etirafa gəlmiş bir siyasi münasibətin simvoludur.

Amma hər ehtirasın, hər tərəfdaşlığın olduğu kimi, bu ittifaqın da daxildən gələn düşmənləri var.

Mersin əngəlləri - təkcə "yaşıllar" və liberallar deyil, həm də onun öz partiyasının bir hissəsidir. Onlar Fransayla bu qədər isti münasibətə şübhəylə yanaşır, qorxurlar ki, Makronun qucaqlamasının altında siyasi boğulma dayanır.

Makronun öz daxilində isə - cəbhə açıqdır: küçə etirazlarından tutmuş fermer üsyanlarına qədər, Marinə Le Pen-in artan təhdidinə qədər. Mersin ideyalarına ediləcək istənilən yaxınlaşma, prinsiplərdən geri addım kimi qavranıla və qarşıdan gələn seçkilərdə ona baha başa gələ bilər.

Bütün bu qorxulara, fikir ayrılıqlarına və qarşılıqlı qıcıqlara baxmayaraq - Avropanın öz oxunu yenidən hərəkətə gətirmək üçün bəlkə də məhz indi tarixi bir şansı var. Almaniya ilə Fransa bir-birinə bənzəməli deyil - əsas odur ki, eyni istiqamətdə irəliləsinlər. Onların ittifaqı ideal olmalı deyil, işlək olmalıdır. Avropa məhəbbət tələb etmir - ona funksional harmoniya lazımdır.

Pol Valerinin dediyi kimi, "Avropa - yer deyil, ideyadır". Əgər fransız-alman mühərriki yenidən işləməyə başlasa, Avropa yalnız prosedurlarla yox, məqsədlə də hərəkət etməyə başlayacaq.

Mers və Makron - sadəcə siyasətçilər deyil. Onlar bütöv bir qitənin iki metaforasıdır. Biri - mühəndis, digəri - dirijor. Biri naqilləri necə birləşdirməyi bilir, digəri - proyektoru necə yandırmağı. Əgər onlar ortaq dil tapsalar - Avropa yenidən yüksək səslə danışacaq. Əks halda - başqa səslərin diktofona oxuduğu cümlələri pıçıldamağa məcbur olacaq.

Hələlik isə Paris və Berlin duet ifa edir. Əgər bu duet təkcə ahəng tutmağı yox, elə bir melodiya yaratmağı bacarsa ki, Brüssel titrəsin - Avropa öz tarixində yeni bir akordu eşidəcək.

Fransa-Almaniya lokomotivi yenidən relsdədir. Makron və Mers - sanki Erich Maria Remark romanının qəhrəmanlarıdır: titrəyən Avropa fonunda görüşən iki şəxsiyyət. Hər ikisi köhnə ittifaqlardan yaralı, hər ikisi birliyə yeni məna axtarır. Və hər ikisi anlayır: bu hekayə olmadan nə Fransanın, nə Almaniyanın, nə də Avropa İttifaqının yeni fəslini yazmaq mümkün olmayacaq.

Amma Avropa tarixi göstərir: hər ittifaqın ardınca şübhələr gəlir. Hər ortaq layihənin kölgəsində milli maraqlar durur. Hər "bal ayının" ardınca isə - bazar ertəsi gəlir. Görəsən, bu bahar nə qədər çəkəcək?

Cavab yalnız imzalanmış sazişlərdə yox, bu iki liderin xarakterində gizlidir. Makron - ambisiyalar orqanında ifa edən bir vizionerdir. Mers - hər notu səsləndirmədən öncə yoxlayan bir praqmatik. Hələ ki, onlar unisonda ifa edirlər - Avropa dinləyir. Amma təkcə bir yanlış nota - dueti yenidən dissonansa çevirə bilər.

Hələ ki musiqi səslənir. Və Avropa ümid edir: bu finalın prelüdü deyil, yeni simfoniyanın uvertürasıdır.