Bu sindromu bloqer Aleksandr Lapşin və erməni milyarder Ruben Vardanyan qədər aydın təcəssüm etdirən ikinci bir fiqur çətin tapılsın. Onlardan biri - "ermənilərlə bağlı həqiqətləri sonadək deyən cəsur bloqer, digəri isə "erməni Xodorkovskisi" və "millətinə görə əzab çəkən cəfakeş" obrazına yiyələnməyə çalışır.

Halonki ikisi də erməni radikal çevrələrinin və onların okeanın o tayındakı kuratorlarının əlində sadəcə, istifadə müddəti bitəndə bir kənara atılacaq kuklalardır.

Aleksandr Lapşin - beşinci dərəcəli, lakin hay-küyçü, isterik, mənəviyyatsız və yaramaz personajdır. O, vaxtilə Azərbaycanın sərhədlərini pozmuş və özünü guya siyasi ekspert kimi təqdim etmiş adi trivialsəyyahbloqerdir. Bakıdakı qanuni saxlanılmasından və ekstradisiyasından sonra o, "jurnalist repressiyalarının simvolu"na çevrildi. Amma bu simvolda nə jurnalist bacarığı, bloqer istedadı var, nə də şərəf. Lapşin azadlığa buraxıldıqdan sonra nəinki nəticə çıxarmadı, əksinə, sistemli şəkildə Azərbaycana qarşı fəaliyyətə başladı və ANCA (Amerika Erməni Milli Komitəsi) kimi diaspor təşkilatlarının informasiya ucqarlarında çalışan bir rupora çevrildi.

Onun çıxışlarında daimi şəkildə üç istiqamət görünür: erməni separatizminə dəstək, Azərbaycanın suverenliyinə kölgə salmaq və özünü guya "vicdan məhbusu kimi təqdim etmək - halbuki reallıqda onun problemi beynəlxalq hüququ pozmasından qaynaqlanırdı.

Bu gün Lapşin ANCA və digər radikal qurumların informasiya cəbhəsində lakey rolunu oynayır. Onun "neytral bloqer" (!) statusundan istifadə edərək anti-Azərbaycan təbliğatını "həqiqətin səsi" kimi maskalamağa çalışmaları sadəcə ucuz manipulyasiyadır.

Ruben Vardanyan isə daha bahalı, daha geniş və daha zəhərli bir layihədir. Onun işi təkcə bloqerlərlə deyil, qərb mediasında və lobbi dairələrində yaxşı maliyyələşdirilən PR kampaniyaları ilə aparılır. Biz sistemli şəkildə "xristian vicdan məhbusu" obrazının yaradılmasının şahidiyik - guya ki, o, humanizm və sülhpərvərliyinə görə Azərbaycan tərəfindən həbs olunub.

Bu mifin necə formalaşdırıldığına baxaq: The Guardian, Le Monde, Deutsche Welle kimi nəşrlər onu "erməniləri xilas edən iş adamı" kimi təqdim edir.

Human Rights Watch və Freedom House onu "şəxsi azadlığa təhdid altında olan insan" kimi göstərir. Sosial şəbəkələrdə #FreeRuben və #ChristianPoliticalPrisoner heşteqləri ilə kampaniyalar aparılır. Bu kampaniyanın arxasında isə ANCA, Kaliforniyada və Fransada fəal olan Daşnaksütyun partiyası və Sorosa bağlı Open Society Foundations kimi strukturlar dayanır.

Reallıqda isə Vardanyan 2020-ci il müharibəsindən sonra Qarabağa qeyri-qanuni şəkildə keçmiş bir milyarderdir. O, separatçılara maliyyə dəstəyi verib, onların "dövlət naziri" də olub, BMT Təhlükəsizlik Şurasının qətnamələrini və Azərbaycanın rəsmi xəbərdarlıqlarını qulaqardına vurub. Amma Qərb mediasının baxış bucağında o, guya "sülhpərvər", "qurban", "müsəlman diktaturasının əsirinə düşmüş xristian" obrazında təqdim olunur. Sadəlövh tamaşaçılar üçün çox duyğusal bir nağıl.

Əsl ironiya bundadır ki, Ruben Vardanyan haqqında yaradılan bu şikəst mif, ilk növbədə, Ermənistanın özünə və onun diasporasına zərbə vurur.

Niyə? Çünki bu hal daha real və kəskin məsələləri arxa plana keçirir. Gümrü və Vanadzorda yüzlərlə erməni ailəsi elementar hüquqları uğrunda mübarizə apararkən, ABŞ və Fransadakı erməni lobbisinin böyük bir hissəsi özünü siyasətçi sayan milyarderin xilası ilə məşğuldur.

Vardanyan pullarının və Moskva əlaqələrinin hər şeyi həll edəcəyini düşündü, amma yanıldı.

Xüsusilə ABŞ və Fransadakı erməni diasporasında daxili parçalanma açıq görünür. Bir tərəfdə - puluna qəhrəmanlıq imici almış "siyasi texnoloq" Vardanyan, digər tərəfdə - əsl fəallar, hüquq müdafiəçiləri, ekoloqlar və gənclər var ki, onlar mediada səs qazana bilmirlər. Çünki informasiya məkanı bu saxta tragikomediyanın monopoliyasındadır.

Vəziyyətin paradoksu ondadır ki, Ruben Vardanyanı "vicdan məhbusu" kimi təqdim edən eyni Qərb təşkilatları bir sıra açıq və beynəlxalq hüquqa əsaslanan faktları tamamilə görməməzliyə vurur. Onlar nə BMT-nin Azərbaycanın sərhədlərinə hörmət çağırışlarına, nə də Vardanyanın beynəlxalq mandat olmadan münaqişə zonasına daxil olaraq orada qeyri-qanuni fəaliyyət göstərməsinə reaksiya verirlər.

Onlar onun separatçı strukturlara bilavasitə maliyyə dəstəyi göstərməsini və 2022-2023-cü illərdə Qarabağda kölgə iqtisadiyyatına, qanunsuz ticarətə və təbii sərvətlərin talanına rəhbərlik etməsini ya bilmirlər, ya da bilərəkdən susurlar. Batılı media bu adamı "insan haqları" adı ilə müdafiə edir və onun azadlığa buraxılmasını tələb edir. Bu, sanki narkobaronu bağışlamaq cəhdinə bənzəyir, çünki o vaxtilə "uşaq bağçasına ianə verib".

Bu mənzərənin fonunda Azərbaycan nümunəvi bir yanaşma sərgiləyir. Hay-küylə, ucuz piar aksiyaları ilə deyil, beynəlxalq hüquqa əsaslanan sakit, amma prinsipial addımlarla irəliləyir. Vardanyanın həbsi qanun çərçivəsində, rəsmi ittihamlarla, qeyri-qanuni prosedurlar olmadan həyata keçirilib. Kommunikasiya Facebook-da qışqırıqlarla deyil, Xarici İşlər Nazirliyi və Baş Prokurorluğun rəsmi bəyanatları ilə qurulub. Azərbaycanın mövqeyi sabit və aydındır: bu dövlət beynəlxalq normalara uyğun olaraq dialoq aparmağı və postmünaqişə dövrünün idarəsini məsuliyyətlə yerinə yetirməyi bacarır.

Bu, yalnız regional deyil, həm də qlobal səviyyədə separatizmə qarşı mübarizə kontekstində xüsusi əhəmiyyət daşıyır. Azərbaycan sadəcə öz sərhədlərini yox, həm də beynəlxalq hüququn və dövlət suverenliyinin prinsiplərini müdafiə edir. Əgər Avropa və ABŞ hələ də "qaydalar əsasında qurulmuş dünya nizamı"na inanırlarsa, bu prinsipial mövqe onlar üçün nümunə olmalıdır.

Lapşin və Vardanyan qəhrəman deyillər. Onlar hüquq müdafiəçiləri də deyillər. Onlar informasiya sferasının şüşə tüplərində yaradılmış simulyasiyalardır - məqsədləri isə sülhün bərpasını sabotaj etməkdir. Biri özünü "müasir Janna d'Ark" kimi göstərmək istəyir, digəri isə ofşor əməliyyatlar təcrübəsinə sahib "müqəddəs sahibkar" obrazı ilə çıxış edir. Amma dünya əvvəlki kimi sadəlövh deyil. Azərbaycan artıq yalnız döyüş meydanında deyil, media platformalarında da qalib gəlməyi öyrənir. Kimə sərf etməsə də, bu gerçəkdir: Bakı hər şeyi düzgün edir.

Burada əsas ziddiyyət odur ki, Ruben Vardanyanı "vicdan məhbusu" kimi təbliğ edən eyni təşkilatlar bir sıra fundamental həqiqətləri tamamilə görməməzliyə vururlar. Onlar nə BMT-nin Azərbaycanın ərazi bütövlüyünə və sərhədlərinə hörmət olunması ilə bağlı çağırışlarını, nə Vardanyanın beynəlxalq mandat olmadan münaqişə bölgəsində qanunsuz fəaliyyətini, nə də onun separatçı qurumlara birbaşa maliyyə dəstəyi göstərməsini və 2022-2023-cü illərdə Qarabağda həyata keçirdiyi kölgə idarəçiliyi ilə qaçaqmalçılıqda oynadığı rolu dilə gətirirlər. Sadəcə təsəvvür edin: Qərb mediası "insan hüquqları"na istinad edərək, sülhün bərpasını bilərəkdən sabotaj edən və silahlı eskalasiyaya səbəb olan bir şəxsin azadlığa buraxılmasını tələb edir. Bu, təxminən belə çıxır: narkobaronu əfv etməyi xahiş edirlər, çünki o vaxtilə uşaq bağçasına pul bağışlayıb.

Əgər Lapşin ucuz populizmin simvoludursa, Vardanyan - "premium" sinfə aid, bahalı və zərərli bir layihədir. Onun ətrafında qurulan mif bütün klassik Qərb piar qaydalarına əsaslanır: guya Moskvadakı var-dövlətini atıb, Qarabağ uşaqları və "ata-baba torpaqları" naminə həyatını fəda edən "təvazökar xeyriyyəçi".

Amma reallıqda Vardanyan beynəlxalq hüququ, suverenliyi, münaqişə həssaslığını saya salmadan, 2020-ci il müharibəsindən sonra Qarabağa qeyri-qanuni yolla keçmiş, orada separatçı rejimin "nazirlər kabinetinə" rəhbərlik etmiş, paralel idarəçilik strukturlarını maliyyələşdirmiş, qızıl və filiz qaçaqmalçılığı sxemlərini himayə etmiş bir milyarderdir. Bütün bunlar Rusiya ilə köhnə əlaqələrin kölgəsində və Yerevandakı bəzi strukturların susqun razılığı fonunda baş verib. Ermənistanın heç bir rəsmi orqanı ona bu statusu verməyib - Vardanyan əvvəldən sonadək özünü təyin etmiş bir avantürist olub.

Amma onun ətrafında qurulmuş media maşını dəqiq işləyir. The Guardian, Le Monde, Deutsche Welle, Human Rights Watch və Freedom House kimi strukturlar "xristian vicdan məhbusu" obrazını gündəmdə saxlayır, Twitter/X-də #FreeRuben və #ChristianPoliticalPrisoner həştəqləri altında kütləvi kampaniyalar aparılır. Onun təbliğatı ilə məşğul olanlar isə eynidir: ANCA, ARF (Daşnaksütyun) və Sorosa bağlı şəbəkələr. Əsas texnika - emosional şantajdır. "Xilaskar xristian", "müsəlman avtoritarizminin qurbanı", "Bakı cəlladları" - bütün bu ritorika məhz günahsız tamaşaçını aldatmaq üçün hazırlanıb, çünki bu auditoriya siyasi cinayətkarla həqiqi hüquq pozuntusu qurbanı arasında fərq qoymaq iqtidarında deyil.

Tarix artıq riyakarlığı bağışlamır. Azərbaycan bu gün nadir bir üstünlüyə sahibdir - riyakarlıq etmədən, düz danışmaq, sərt çıxış etmək və qanunla hərəkət etmək haqqına.

Və bu gün bunu edə bilən nə Vardanyandır, nə Lapşin, nə də onları idarə edənlər.

Bunu edə bilən - yalnız həqiqətdən danışmağı bacaran Bakıdır.

Elçin Alıoğlu Trend